Ο νομός Θεσσαλονίκης καταλαμβάνει το κέντρο της Μακεδονίας. Α βρέχεται από τον Στρυμονικό Κόλπο, ΒΑ συνορεύει με το νομός Σερρών, Βόρεια με τους νομούς Σερρών και Κιλκίς, Δυτικά με τους νομούς Πέλλης και Ημαθίας, Νοτιο Δυτικά βρέχεται από τον Κόλπο της Θεσσαλονίκης και Νότια συνορεύει με τον νομό Χαλκιδικής. Έχει έκταση 3.560 τ. χλμ. και πληθυσμό 977.528 κατοίκους. Πρωτεύουσα του νομού, όπως και όλης της Μακεδονίας, είναι η Θεσσαλονίκη. Ο νομός διαιρείται διοικητικά σε δύο επαρχίες, την επαρχία Θεσσαλονίκης με πρωτεύουσα την ομώνυμη πόλη και την επαρχία Λαγκαδά με πρωτεύουσα τον Λαγκαδά.
Η περιοχή πρωτοκατοικήθηκε στους Προϊστορικούς Χρόνους. Τα ευρήματα των ανασκαφών, κύρια της περιοχής της Σίνδου, δίνουν πληροφορίες για τη ζωή στην περιοχή ως τους ιστορικούς χρόνους. Με την ίδρυση της πόλης της Θεσσαλονίκης το 316 π.Χ. η ιστορία του νομού συνδέεται με αυτή της πόλης. Το 168 π.Χ. κυριεύτηκε από τους Ρωμαίους και γνώρισε ιδιαίτερη ακμή χάρη στην Εγνατία οδό, που συνέβαλε στην ανάπτυξη του εμπορίου. Στους βυζαντινούς χρόνους υπήρξε μεγάλο διοικητικό και πολιτιστικό κέντρο. Το 1430 υποδουλώθηκε στους Τούρκους, από τους οποίους απελευθερώθηκε το 1912. Μετά τη μικρασιατική καταστροφή εγκαταστάθηκαν στην περιοχή πολλοί πρόσφυγες.
Το έδαφος του νομού Θεσσαλονίκης είναι κατά τα δύο τρίτα πεδινό. Η κατανομή του κατά κατηγορίες έχει ως εξής: 62% πεδινό, 20% ημιορεινό και 18% ορεινό.Τα σημαντικότερα όρη του νομού Θεσσαλονίκης είναι : ο Χορτιάτης (1.201 μ.), τα όρη της Βόλβης (659 μ.), τα Κερδύλια (1.091 μ.) και ο Βερτίσκος (1.103 μ.). Το μεγαλύτερο μέρος στο νομό Θεσσαλονίκης είναι πεδινό και αποτελείται κυρίως από την πεδιάδα της Θεσσαλονίκης, που είναι πολύ εύφορη και έχει άφθονα νερά. Μια δεύτερη πεδιάδα είναι αυτή του Λαγκαδά, γύρω από την ομώνυμη λίμνη.
Ο νομός Θεσσαλονίκης διαρρέεται από τους ποταμούς Λουδία, Αξιό και Γαλλικό. Υπάρχουν επίσης πολλοί μικροί ποταμοί και χείμαρροι, που εκβάλλουν στις λίμνες.Στην περιοχή του νομού υπάρχουν δύο πολύ σημαντικές λίμνες, η Κορώνεια και η Βόλβη. Η Κορώνεια έχει έκταση 57 τ. χλμ. και η Βόλβη 73 τ. χλμ. Είναι πλούσιες σε ψάρια και η αλιεία τους αποτελεί σοβαρό οικονομικό παράγοντα του νομού. Β της Βόλβης υπάρχουν δύο μικρές λίμνες, οι Βρωμολίμνες.
Ο νομός Θεσσαλονίκης βρέχεται σε δύο σημεία από τη θάλασσα, στα ΝΔ και στα Α. Στα ΝΔ οι ακτές φτάνουν μέχρι τον κόλπο της Θεσσαλονίκης και τον Θερμαϊκό κόλπο, ενώ στα Ανατολικά μέχρι τον Στρυμονικό κόλπο.
Το κλίμα του νομός Θεσσαλονίκης είναι υγρό, με πολύ θερμό καλοκαίρι και πολύ ψυχρό χειμώνα.Θεσσαλονίκης.
Ο νομός Θεσσαλονίκης είναι το δεύτερο βιομηχανικό κέντρο της χώρας. Όλο το βιομηχανικό δυναμικό του είναι συγκεντρωμένο στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Λειτουργούν βιομηχανίες ειδών διατροφής, ποτών, καπνοβιομηχανίες, υφαντουργία κ.ά. Ο νομός είναι επίσης πλούσιος και σε γεωργική παραγωγή, εξ’ αιτίας της εύφορης πεδιάδας του. Κυρίαρχη θέση έχουν τα δημητριακά, τα βιομηχανικά φυτά, τα όσπρια και οι δεντροκαλλιέργειες. Εξαιρετικά αναπτυγμένη παρουσιάζεται και η κτηνοτροφία. Τα χαμηλά βουνά και εύφορος κάμπος είναι σπουδαίοι βοσκότοποι για μικρά και μεγάλα ζώα. Σημαντικός οικονομικός παράγοντας είναι και η αλιεία. Σπουδαίοι ψαρότοποι είναι ο Θερμαϊκός κόλπος και η λίμνες Κορώνεια και Βόλβη. Η πόλη της Θεσσαλονίκης είναι, τέλος, το μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο της Β. Ελλάδος. Σημαντικό ρόλο στην εμπορική κίνηση της περιοχής παίζει η Διεθνής Έκθεση της Θεσσαλονίκης.
